درآمد مالیاتی نقش بسزایی در تأمین هزینه های دولت دارد و این امکان را فراهم می کند تا دولت در راستای شکوفایی، رشد و رونق اقتصادی، سرمایه گذاری کند. اما تحقق این هدف، با وجود فرار مالیاتی باعث اختلال می شود. فرار مالیاتی را می توان یکی از مظاهر فساد اقتصادی شمرد.
هرگونه تلاش غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسئول ، فرار مالیاتی خوانده می شود.
فرار مالیاتی یک نوع تخلف از قانون است. وقتی که یک مؤدی مالیاتی از ارائه گزارش درست در مورد درآمدهای حاصل از کار یا سرمایه خود که مشمول پرداخت مالیات می شود ، امتناع می کند ، یک نوع عمل غیر رسمی انجام می دهد که او را از چشم مقامات دولتی و مالیاتی کشور دور نگه می دارد. اما در اجتناب از مالیات، فرد نگران نیست که عمل او افشا شود . اجتناب از مالیات ، از خلاCهای قانونی در قانون مالیات ها نشات می گیرد. در اینجا فرد به منظور کاهش قابلیت پرداخت مالیات، خود دنبال راه های گریز می گردد . مثلاً درآمدهای نیروی کار را در قالب درآمد سرمایه نشان می دهد که از نرخ پایین تری برای مالیات برخوردارند. در اجتناب از مالیات ، مؤدی مالیاتی دلیلی ندارد نگران احتمال افشا شدن باشد، چرا که او الزاماً تمامی مبادلات خود را با جزئیات آن البته به شکل غیر واقعی، یادداشت و ثبت می کند.
اجتناب از مالیات، یک نوع سوء استفاده رسمی از قوانین مالیاتی است. این مقوله به بررسی و یافتن راه های گریز از پرداخت مالیات در قوانین مالیاتی مرتبط می شود که مؤدیان به آن وسیله خود را به نحوی از افراد مشمول مالیات کنار می زنند. بنابراین اجتناب مالیاتی ، قانونی و برای کاهش تعهدات مالیاتی فرد با دور زدن قانون یا استفاده کامل از ظرایف قانونی است ، اما تقلب یا فرار مالیاتی، غیرقانونی و مبادرت عمدی به اعمال خلاف قانون مانند گزارش غیرواقعی درآمد و فروش ، کسورات و تنظیم اظهارنامه ها است. نظام مالیاتی در شرایط آرمانی، باید قابلیت مقابله با هر دو نوع فرار مالیاتی را داشته باشد.
کارت بازرگانی ، کد اقتصادی و فرار مالیاتی
یکی از عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی در ایران که به همان بحث ضعف قوانین و مقررات بر می گردد، سوء استفاده از کارت بازرگانی و کد اقتصادی توسط فرصت طلبان است.
کد اقتصادی منشاء ایجاد یک بازار کاذب شد و گرفتن و اجاره دادن آن شغلی برای سودجویان شد. مثلاً شرکت ها به نام کارکنان خود کد اقتصادی می گرفتند و معاملات خود را بدون اینکه در جایی ثبت کنند، انجام می دادند و وزارت دارایی هم کاری نمی توانست انجام دهد. دلیل آن هم این بود که کد به نام افراد دیگری بود که عموماً اموالی برای توقیف کردن نداشتند. این بازار به حدی رونق گرفت که نرخ معاملات نیز براساس با کد و بدون کد اقتصادی انجام می شد. علاوه بر این، از آنجا که برخی مؤسسات از پرداخت مالیات و…معاف بودند ، برخی از بازرگانان با تبانی با چنین مؤسساتی، از کد اقتصادی آنها برای معاملات خود استفاده می کردندپایه حقوق طبق مفاد قانون مدنی جمهوری اسلامی، ماه شمسی 30 روز است، لذا در قانون کار، مزد و مزایای متعلقه به کارگر بر مبنای 30 روز محاسبه میگردد . البته پرداخت مزد ومزایای متعلقه ، در ماه های 31 روزه تقسیم بر 30 شده و در عدد 31 ضرب میگردد و طبیعتا در ماه های 29 روزه نیز بر عدد 30 تقسیم شده و در 29 ضرب میگردد . یعنی تعیین حقوق و دستمزد بر مبنای ماه 30 روزه ، و پرداخت آن بر مبنای تعداد روزهای ماه انجام میگردد . به این معنی که وقتی از سوی شورای عالی کار ، حداقل مزد کارگران اعلام میگردد ، این مبلغ بر مبنای ماه شمسی ( 30 روزه ) اعلام شده ، ولی هنگام پرداخت آن بایستی به تناسب تعداد روزهای ماه موردنظر محاسبه گردد.
با توجه به اینکه ساعات کاری در روز 7 ساعت و 20 دقیقه میباشد پس هر شخص باید در ماه 30 تا 7.33 کار کند که میشود 220 ساعت حا? اگه جمعه ها و نصف روزپنج شنبه ها و سایر روزهای تعطیل رو ازش کم کنیم میشود خالص کارکرد شخص.
مثلا وقتی شخصی در ماه 180 ساعت کار میکند و کل حقوق یک ماه را دریافت میکند در واقع قسمتی از حقوق که دریافت میکند بابت ساعاتی است که شخص فعالیتی نداشته.
قانون کار 44 ساعت کار در هفته اعلام شده و یک روز جمعه هم استراحت ولی حقوق پرداخت میشود پس:
44ساعت / 6 روز کار? = 7.33 که همان 7 ساعت و بیست دقیقه میشود.
پایه حقوق
فرمول های محاسبه حقوق و دستمزد
اضافه کاری
ساعات اضافه کاری * 140% * 220 ساعت / حقوق پایه
ماده 59 – در شرایط عادی ارجاع کار اضافی به کارگر با شرایط ذیل مجاز است :
الف – موافقت کارگر
ب – پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی
تعطیل کاری
ساعات تعطیل کاری * 140% * 220 ساعت / حقوق پایه
ماده 62 – روز جمعه، روز تعطیل هفتگى کارگران با استفاده از مزد مى باشد
کارگرانى که به هر عنوان به این ترتیب روزهاى جمعه کار مى کنند، در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.
شب کاری
ساعات شب کاری * 135% * 220 ساعت / حقوق پایه
ماده 58 – برای هر ساعت کار درشب تنها به کارگران غیر نوبتی 35% اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد.
